Van oude steenkoolmijn tot site voor industriële erfgoedbeleving
De oude steenkoolmijn van Zolder evolueert met het concept ZLDR MINE tot een site voor industriële erfgoedbeleving en huist nu al ruimtes voor cultuur, educatie, ondernemen en events. Zowel private als publieke actoren zijn actief op de site en werken samen aan een belevingsvolle plek met respect voor de omgeving.
Op de site van ZLDR MINE valt er heel wat te beleven: voorstellingen in cultuurcentrum MUZE, diverse cursussen in het Centrum voor Volwassenenonderwijs [CVO] De Verdieping, het gratis museum ZLDR Luchtfabriek… In de voormalige badzaal, de directeurswoning en de elektriciteitscentrale kan je feesten en congressen organiseren. Talrijke kmo’s zijn in de omgeving actief en zorgen voor veel arbeidsplaatsen. En dat allemaal in het decor van een oude steenkoolmijn vol boeiende verhalen.
Na de oprichting in 1907 werd pas in 1930 de eerste ‘vette’ kool bovengehaald.
Laatste koolmijn van de Benelux
De steenkoolmijn van Zolder kent een bewogen geschiedenis. Na de oprichting in 1907 als Société Anonyme des Charbonnages de Helchteren et Zolder werd pas in 1930 de eerste ‘vette’ kool bovengehaald. Vooral de technische problemen bij het uitdiepen van de schachten na Wereldoorlog I en een grote brand in 1925 waren tragische hindernissen. Uiteindelijk groeide de steenkoolmijn Helchteren-Zolder in de jaren 50 uit tot een voorbeeld van technische revolutie in de mijnbouw. In 1992 sloten de deuren als laatste koolmijn in de Benelux.
De badzaal en het reusachtige mijnmagazijn werden ruimtes voor horeca, kantoren en zaalverhuur.
Herbestemming met respect voor erfgoed
Na de sluiting namen de gemeente, de provincie Limburg en Vlaanderen hun verantwoordelijkheid om de overgebleven gebouwen te helpen ontwikkelen, met de steun van Europese fondsen. In een eerste fase eind jaren 90 werd het bedrijventerrein De Schacht geactiveerd en werd een vrijgekomen ruimte tussen de elektriciteitscentrale en de persluchtcentrale omgedoopt tot het ‘Marktplein’. Daar wordt elke tweede en vierde woensdag van de maand de multiculturele markt georganiseerd. Deze markt is nog een overblijfsel uit het verleden toen het loon elke 15 dagen werd uitbetaald (de ‘kezem’).
Maar ook private partners spelen hun rol in de reconversie en herbestemming. In de oude elektriciteitscentrale ontwikkelde Witti Group een multifunctionele ruimte voor meetings en events. Hetzelfde team toverde de oude directeursvilla om tot culinaire hotspot in art deco stijl. De badzaal en het mijnmagazijn werden ruimtes voor horeca, kantoren en zaalverhuur. In het administratieve hoofdkantoor vinden we naast enkele bedrijven ook de Kringwinkel Reset en de werkwinkel van de VDAB.
In 2013 pakte de gemeente Heusden-Zolder uit met een restauratie van de schoorsteen op het Markplein. In 2015 kwamen de persluchtcentrale en het ophaalmachinegebouw aan de beurt. Aan de noordzijde van deze gebouwen, die dateren uit 1924, verscheen een ‘passiefschool’ voor volwassenen die ondertussen meer dan 3000 studenten verwelkomt voor diverse opleidingen zoals talen, computer, horeca, bouw, podiumtechnieken, fotografie, textiel, tuinieren …
De persluchtcentrale werd in 2015 heropend als erfgoedmuseum ZLDR Luchtfabriek. De bezoekers komen terecht in een indrukwekkend decor van compressoren, ophaalmachines, ventilatoren en persluchtleidingen. In september 2019 schitterde de site met de opening van het cultuurcentrum MUZE dat haar onderdak vond in de ophaalmachinegebouwen.
Een plek voor erfgoed en cultuur
De schachtbok zal in het najaar 2023 in de steigers komen te staan voor een totaalrenovatie. Op die manier presenteert de koolmijn van Zolder de volledige geschiedenis van de technologische revoluties in de mijnbouw. Naast een erfgoedwandeling zal in het schachtgebouw een gloednieuw kenniscentrum komen voor Extended Reality, een verzamelnaam voor Virtual Reality, Augmented Reality en Mixed Reality.
Kortom, ZLDR MINE is nog volop in ontwikkeling, maar is een bezoek nu al meer dan de moeite waard.
Meer weten over ZLDR MINE? Surf naar